Jak przygotować dzieci do życia w świecie pełnym wyzwań?
Po wakacyjnej przerwie na nowo dopinamy tygodniowe grafiki naszych dzieci. Chcemy, by jak najlepiej radziły sobie w dorosłym życiu, dokładamy więc starań, by zapewnić im staranne wykształcenie i jak najlepiej przygotować je do wyzwań, z którymi przyjdzie im mierzyć się w dorosłym życiu.
Tymczasem, świat wokół nas zmienia się tak szybko, że w gruncie rzeczy trudno przewidzieć, co przyniesie przyszłość. Na naszych oczach pojawiają się ‘game changers’, takie jak ChatGPT i inne rewolucyjne technologie oparte o sztuczną inteligencję. Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości wiele powszechnych dziś profesji zostanie wyeliminowanych przez postęp technologiczny. Zarazem, ocenia się, że blisko 60% zawodów, które będą wykonywać nasze dzieci, jeszcze nie powstało. Jak zatem przygotować młodych ludzi do przyszłości pełnej niewiadomych i pomóc im odnaleźć się w świecie, który będzie diametralnie różny od tego, w którym żyjemy?
Eksperci w dziedzinie edukacji są zgodni, że istnieje duża rozbieżność między tym, czego dzieci uczą się w szkole, a umiejętnościami, które będą poszukiwane w przyszłości. System edukacji nadal wymaga od młodych ludzi odtwórczego podejścia i zapamiętywania niezliczonych faktów, oraz kładzie nacisk na rozwiązywanie testów, zamiast rozwijać kompetencje, które będą niezbędne w erze informacyjnej. Do tego rodzaju kluczowych kompetencji zaliczane są umiejętność krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów, kreatywność, umiejętności komunikacyjne i znajomość języków obcych, umiejętność współpracy w innymi ludźmi, często w zespołach wielokulturowych, swobodne poruszanie się w świecie technologii, a także otwartość, elastyczność i zdolność adaptacji do szybko zmieniającego się otoczenia.
Ważnym zadaniem rodziców, którzy chcą pomóc dzieciom w rozwijaniu takich umiejętności, jest stwarzanie im warunków, w których będą mogły wykazywać się inicjatywą i kreatywnością, odkrywać własne pasje i talenty, podejmować ryzyko, rozwijać umiejętności społeczne, uczyć się wytrwałości oraz samodzielnie rozwiązywać problemy. Okazją do ich rozwijania może być zaangażowanie w sport, lubiane przez dzieci zajęcia pozalekcyjne, wspólne rozmowy, gry i zabawy, kontakty z rówieśnikami, a także powierzanie im odpowiedzialności i obowiązków adekwatnych do ich wieku i możliwości.
Tego rodzaju doświadczenia pomagają młodym ludziom budować pewność siebie oraz kształtować ciekawą osobowość, co nie zawsze udaje się dzieciom, dla których głównym celem, często wynikającym z presji rodziców, są same szóstki na świadectwie, zwykle okupione dużym stresem i problemami psychicznym. Ważne jest więc, byśmy jako rodzice mieli wobec dzieci rozsądne oczekiwania, stawiali im realistyczne cele, zachęcali je do wytrwałości w ich realizacji oraz doceniali ich wysiłki i sukcesy. Mądre rodzicielskie wsparcie silnie wpływa także na motywację dziecka do nauki i przesądza o tym, czy nasze pociechy będą do niej pozytywnie nastawione i otwarte na nową wiedzę – oraz czy nauka będzie sprawiać im przyjemność.
Pamiętajmy też, że nie samą szkołą żyje (młody) człowiek i niezwykle ważne jest to, jak spędza wolny czas po lekcjach. Warto zadbać o to, by nasze pociechy miały jak najwięcej okazji do interakcji z rówieśnikami ‘w realu’ i czas na zabawę, która, jak dowodzi wiele badań naukowych, wpływa także na rozwijanie zdolności matematycznych, wyzwala pomysłowość, sprzyja nawiązywaniu przyjaźni i rozwija umiejętności werbalne i społeczne. Trudno przecenić też rolę sportu i aktywności fizycznej, która poprawia kondycję fizyczną i sprawność intelektualną (badania dowodzą, że dzieci uprawiające sport łatwiej przyswajają nową wiedzę) oraz sprawia, że dzieci są szczęśliwsze i odporniejsze psychicznie.
Zmiana jest jedną z permanentnych cech współczesnego świata. Pandemia, wojna w Ukrainie, kryzys klimatyczny i niepewność w sferze gospodarczej sprawiły, że żyjemy w poczuciu zagrożenia, co przekłada się również na lawinowy wzrost zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Jeśli chcemy wychować silne psychicznie dzieci, które poradzą sobie z różnymi wyzwaniami, powinniśmy nauczyć je również dbania o zdrowie psychiczne, tak samo, jak uczymy je myć zęby czy zdrowo się odżywiać. A przede wszystkim dawać im poczucie, że są kochane i bezpieczne, zaś miłość i akceptacja rodziców nie są uzależnione od szkolnych wyników.
Każde dziecko jest wyjątkowe, ma różne talenty i predyspozycje. Każde jest dobre ‘w czymś’. Niezależnie od tego, jaką drogę wybiorą nasze pociechy, ważne jest, by była to ich własna droga, na której my jako rodzice i opiekunowie będziemy mądrymi przewodnikami, odkrywającymi przed nimi różne możliwości i okazującymi im w codziennym życiu bezwarunkową miłość i wsparcie, dzięki którym mają szansę zrealizować swój potencjał i wyrosnąć na silnych, odpornych psychicznie i szczęśliwych ludzi.
