Co po lekcjach, czyli kilka słów o relacjach

Malcolm Gladwell w swej bestsellerowej książce Outliers opisał fenomen miasteczka Roseto w Pennsylwanii, którego mieszkańcy wyróżniali się na tle ogółu amerykańskiego społeczeństwa długowiecznością oraz wyjątkowym zdrowiem fizycznym i psychicznym. Co ciekawe, wcale nie odżywiali się zdrowiej, nie mieli lepszych genów ani nie byli bardziej aktywni fizycznie niż reszta populacji. Kiedy naukowcy wzięli pod lupę wszystkie aspekty ich życia, okazało się, że mieszkańcy Roseto nie zawdzięczali swej wyjątkowej witalności żadnym tajemnym mocom ani cudownym właściwościom wody z lokalnych wodociągów. Badacze doszli do wniosku, że była ona wynikiem silnych więzi społecznych i bliskich relacji, które pielęgnowano w miasteczku w wyjątkowy sposób.

Jako istoty społeczne potrzebujemy relacji z innymi ludźmi. Tymczasem współczesny styl życia coraz bardziej utrudnia ich budowanie. Często nie mamy na nie czasu, nie podejmujemy związanego z nimi wysiłku, a dla wygody - choć czasem z konieczności - pracujemy i uczymy się zdalnie.  W konsekwencji, presja efektywności, pogoń za sukcesem i długie godziny spędzane od wczesnego dzieciństwa przed ekranami prowadzą do epidemii ADHD, kłopotów ze zdrowiem psychicznym, poczucia wyobcowania i coraz dotkliwszej samotności.

Problem ten niestety w coraz większym stopniu dotyka także dzieci i młodzież. Rozpoczynając nowy rok szkolny spróbujmy zatem zapewnić naszym pociechom jak najwięcej okazji do wchodzenia w bezpośrednie interakcje z rówieśnikami i innymi ludźmi podczas zabawy, nauki i rozwijania pasji oraz zainteresowań. Tylko w ten sposób będą w stanie wykształcić w sobie cechy i umiejętności, które mogą zaważyć na ich przyszłości.

Relacje z innymi ludźmi odgrywają kluczową rolę w rozwoju fizycznym, społecznym oraz intelektualnym młodego pokolenia. Spędzanie czasu z rówieśnikami, nauka w grupach, przynależność do klubów sportowych i organizacji młodzieżowych pomagają rozwijać ważne kompetencje, które trudno zbudować przed ekranem. Są też okazją do rozwijania kreatywności i umiejętności komunikacyjnych, uczą efektywnej współpracy, odwagi w wyrażaniu swojego zdania, zdrowej rywalizacji oraz szacunku dla odmiennych punktów widzenia.

Podobnie, edukacja w swojej istocie nie polega jedynie na przekazywaniu wiedzy, lecz jest głębokim procesem relacyjnym. Relacje stanowią jej fundament, wspierając nie tylko rozwój intelektualny, ale także emocjonalny i społeczny dzieci, przesądzając zarazem o wynikach nauczania i silnie wpływając na motywację naszych pociech do nauki. Tu z kolei niezwykle ważny jest bezpośredni kontakt, którego nie zastąpią najnowocześniejsze portale edukacyjne i rozwiązania cyfrowe. Młodzi ludzie potrzebują inspiracji, prawdziwych ludzi wokół siebie, którzy rozbudzą w nich motywację, a nie będą tylko ‘przekaźnikami’ informacji. Takie relacje mogą pomóc im rozwinąć skrzydła i wpłynąć na dalsze życiowe wybory.

Z tego względu, planując w nowym roku szkolnym zajęcia dodatkowe i zagospodarowując ich czas wolny, postawmy na offline. Pokażmy dzieciom atrakcyjne ‘analogowe’ formy spędzania czasu, które sprzyjają budowaniu poczucia wspólnoty, co trudno osiągnąć w środowisku wirtualnym.  Zadbajmy o to, by mogły aktywnie spędzać czas z rówieśnikami - bez ekranów i mediów społecznościowych, które tylko pozornie łączą ludzi, lecz w gruncie rzeczy pogłębiają poczucie alienacji, negatywnie wpływają na samoocenę, budują wypaczony obraz rzeczywistości i utrudniają nawiązywanie bezpośrednich relacji.

Technologia jest nieodłączną częścią współczesnego świata i w coraz większym stopniu będzie przenikać nasze życie. I jest niewątpliwie wielkim dobrodziejstwem. Spędzając czas ‘w sieci’ mamy dostęp do niezliczonej ilości informacji, wiedzy i kontaktów oraz niemal nieograniczonych możliwości. Zarazem jednak, świat cyfrowy może niepostrzeżenie stać się dla dzieci pułapką. Starajmy się zatem mądrze kierować nimi w kluczowym okresie ich formacji, by potrafiły umiejętnie korzystać ze zdobyczy technologicznych i nie zatraciły się ‘w sieci’, a tym samym nie przegapiły tego, co naprawdę ważne.

Jako rodzice możemy wspierać dzieci i pomagać im kształtować dobre nawyki. Poprzez własny przykład zachęcajmy je do aktywności fizycznej, rozmawiajmy, spędzajmy z nimi czas i proponujmy im alternatywne formy spędzania czasu offline z rówieśnikami. Umiejętność budowania relacji z innymi ludźmi to najlepszy pakiet startowy, jaki możemy dać młodemu pokoleniu, by ułatwić mu wejście w dorosłość - a przy okazji sprawić by, jak mieszkańcy miasteczka Roseto, cieszyło się dobrym zdrowiem, równowagą psychiczną i potrafiło odnaleźć radość życia.