Do it (w)rite, czyli słów kilka o korzyściach z pisania ręcznego
Kiedy chcemy coś napisać, sięgamy dziś zwykle po klawiaturę. Coraz rzadziej odręcznego robienia notatek wymaga się też od uczniów i studentów. W USA wiele stanów nie obliguje nawet szkół do uczenia dzieci odręcznego pisania i chętniej bazuje na technologii, argumentując, że uczniowie piszą szybciej na komputerze.
W cyfrowym świecie umiejętność ręcznego pisania wydaje się być coraz mniej przydatna: używając klawiatury piszemy znacznie szybciej, a dodatkowo edytor tekstu podpowiada nam poprawną pisownię. Oszacowano, że przeciętny Amerykanin jest w stanie napisać na klawiaturze 40 do 50 słów na minutę, podczas gdy ręcznie potrafi zapisać zaledwie 13 do 20 wyrazów. Trendy te widoczne są także na naszym „lokalnym podwórku”: na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy, że dzieci piszą coraz mniej, a ich pismo jest coraz mniej czytelne.
Pisz ręcznie, by więcej zapamiętać
Można przyjąć, że postęp zawsze ma swoją cenę: siłą rzeczy pewne umiejętności rozwijamy kosztem tych, które stają się mniej przydatne we współczesnym cyfrowym świecie. Jednak w świetle nowych badań naukowych okazuje się, że odchodząc od ręcznego pisania sporo tracimy. Mimo że używanie długopisu jest pozornie mniej efektywne niż pisanie na klawiaturze, w gruncie rzeczy znacznie bardziej angażuje mózg niż pisanie na komputerze, a dodatkowo sprzyja procesom zapamiętywania i uczenia się!
Dzieje się tak, gdyż pisanie ręczne jest złożonym procesem angażującym wiele obszarów mózgu, szczególnie tych odpowiedzialnych za pamięć i przetwarzanie nowych informacji. Kiedy piszemy, korzystamy ze wszystkich zmysłów: używamy wzroku, dotyku, często także słuchu (na przykład, robiąc notatki w czasie lekcji lub wykładu). Ręczne pisanie jest działaniem multisensorycznym, które aktywuje różne obszary mózgu. Angażuje też nasze mięśnie i pomaga mózgowi skojarzyć ruchy ręki z informacjami, które zapisujemy – to z kolei ma kluczowe znaczenie dla kodowania i zapamiętywania nowych informacji. Badacze zaobserwowali, że podobny wzrost aktywności mózgu nie następuje, kiedy piszemy na klawiaturze.
Można zadać sobie pytanie: na czym w zasadzie polega różnica. Pisanie na komputerze także wymaga użycia rąk, wciśnięcia właściwego klawisza i śledzenia wzrokiem słów pojawiających się na ekranie. Analizując wyniki eksperymentów, naukowcy stwierdzili, że sekret tkwi w procesie uważnego kaligrafowania poszczególnych liter oraz większego zaangażowania zmysłów w tym procesie. Samo naciśnięcie klawisza nie wymaga aż tak dużego zaangażowania. Co więcej, pisząc na klawiaturze, mamy tendencję do dosłownego zapisywania usłyszanych informacji – bo po prostu mamy na to czas. Pisząc ręcznie musimy z kolei przetwarzać informacje na głębszym poziomie i wyłuskiwać z nich najważniejsze elementy. Tym samym zmuszamy nasz umysł do wykonania pewnej pracy, a im więcej wysiłku wkładamy w przetwarzanie nowych informacji, tym skutecznej je zapamiętujemy.
Sporządzanie notatek ułatwia także śledzenie własnych postępów w nauce. Regularne notowanie, pomaga nam zobaczyć, ile już osiągnęliśmy i zmotywować się do dalszej pracy. Przeglądając zeszyt z notatkami możemy nie tylko utrwalać nową wiedzę, ale uświadamiamy sobie przy okazji, że coś, co jeszcze niedawno było nowe i trudne, jest nam już dobrze znane!
Wreszcie, pisanie ręczne jest bardzo ‘osobistą’ czynnością. Charakter pisma zawsze postrzegany był jako ekspresja naszej osobowości i część tego, kim jesteśmy. Nasz własny charakter pisma może być potężnym wyzwalaczem dla wspomnień, a ręcznie zapisana notatka może uruchamiać silne emocje, czego raczej nie doświadczymy pisząc na komputerze.
Co ciekawe, pisanie ma potwierdzone działanie terapeutyczne. Badania pokazują, że regularne prowadzenie dziennika może redukować poziom stresu i poprawiać samopoczucie. W coraz bardziej zabieganym świecie pisanie ręczne może uspokajać i relaksować, a tym samym pomaga nam wyciszyć się i zwolnić. Z kolei obniżony poziom stresu oznacza lepszą koncentrację i zdolność do przyswajania nowych informacji. Niektórzy specjaliści zalecają nawet, by w trosce o dobrą kondycję mózgu oraz lepsze samopoczucie codziennie pisać ręcznie przynajmniej jedną stronę! Nie od dziś wiadomo też, że ręczne zapisanie postanowień bardziej sprzyja ich realizacji, niż jedynie myślenie o nich lub spisywanie ich na komputerze.
Oczywiście, nowe badania naukowe potwierdzające liczne korzyści wynikające z ręcznego pisania nie oznaczają, że powinniśmy odrzucić technologię i ponownie chwycić za długopisy. Cyfrowe narzędzia mają swoje zalety, np. umożliwiają szybkie pisanie dłuższych tekstów i natychmiastowy dostęp do informacji. Jak zwykle, kluczem jest znalezienie równowagi oraz korzystanie z narzędzi technologicznych z uwzględnieniem tego, która forma zapisu jest bardziej korzystna w danych okolicznościach. Jeśli zależy nam na czasie, lepiej pisać na klawiaturze. Jeśli jednak chcemy więcej zapamiętać, wskazane będzie pisanie ręczne. Podobnie, komputer bardziej sprawdzi się podczas pisania dłuższego wypracowania, bowiem ułatwia nam edycję tekstu i eliminuje konieczność wielokrotnego przepisywania całości tekstu, co jest nieuniknione podczas pisania ręcznego.
Mapy myśli i nauka słownictwa
W procesie nauki języka obcego warto pamiętać o znaczeniu pisania ręcznego i wykorzystywać je w różnorodnych ćwiczeniach, notowaniu nowych słówek, pisaniu krótkich tekstów, prowadzeniu dziennika czy tworzeniu map myśli, które znacznie ułatwiają na przykład naukę nowych słówek.
Mapy myśli są narzędziem bazującym na naturalnych procesach, poprzez które mózg organizuje i przetwarza informacje, angażując zarówno logiczne, jak i kreatywne myślenie. Są graficzną formą przedstawiania informacji, tworzoną wokół centralnego tematu (na przykład, jedzenie) umieszczonego na środku strony, od którego odchodzą promieniście gałęzie z kluczowymi pojęciami i ich rozwinięciami. W mapach myśli można stosować różne kolory, które ułatwiają zapamiętywanie i wyróżnianie kategorii, kluczowe słowa, obrazki oraz symbole, które wyzwalają pewne skojarzenia i wspierają proces wizualizacji. Tworząc mapy myśli przetwarzamy informacje na głębokim poziomie, wkładamy w nie spory wysiłek intelektualny (który sprawia, że więcej zapamiętujemy) i skupiamy się na najważniejszych informacjach. Na przykład:
- na środku kartki zapisujemy główny temat (np. „Food” w języku angielskim).
- rysujemy główne gałęzie, które symbolizują podkategorie (np. „fruit”, „vegetables”, „meat” czy „dairy products”).
- od głównych gałęzi poprowadzimy kolejne odgałęzienia, na których zapisujemy konkretne słowa z danej kategorii (np. „apple”, „carrot”, „pork”, „beef”, „milk”, „cheese” itp.).
- jeśli dodamy do tego kolory i rysunki, dodatkowo ułatwią zapamiętywanie i uczynią mapę bardziej atrakcyjną wizualnie.
Mapy myśli to narzędzie, które nie tylko wspiera skuteczność nauki, ale także sprawia, że proces przyswajania języka obcego jest bardziej angażujący i przyjemny, a efekty mówią za siebie!
Źródła:
https://www.psychiatrist.com/news/handwriting-shows-unexpected-benefits-over-typing/
https://hbr.org/2014/05/youll-absorb-more-if-you-take-notes-in-longhand
